پدر و مادرهای بسیاری ممکن است دچار این باور غلط باشند که دوران کودکی زمان تفریح و بچگی کردن است و هیچ وظیفه و مسئولیتی به عهده‌ی فرزندان نیست، اما وقتی بچه‌ها بزرگ می‌شوند و به بلوغ می‌رسند، این حقیقت آشکار می‌شود که غفلت از آموزش‌های اساسی و مهم در دوران کودکی اشتباه بزرگی بوده است، زیرا پیش‌زمینه آمادگی فرزندان برای ورود به دنیای بیرون از خانواده است.
اینکه به فرزندان خود مهارت‌هایی آموزش دهیم تا انسان‌هایی مسئولیت‌پذیر بار بیایند، چیزی نیست که طی یک روز یا یک هفته اتفاق بیفتد. این کار به زمان، تلاش، تداوم و پایداری در آموزش آن ها طی دوران کودکی نیاز دارد.
یکی از این مهارت ها، مهارت مدیریت زمان است.
”مدیریت زمان“ یعنی این که چگونه از زمان و وقتمان بیشتر استفاده ببریم.
“مدیریت زمان ” یعنی داشتن نظم و انضباط در زندگی، زیرا موجب دسترسی بهتر و سریع تر افراد به هدف هایشان می شود. در واقع، مهمترین عوامل “مدیریت زمان“، داشتن هدف و نظم است .
“زمان” ارزشمندترین کالایی است که در اختیار داریم، زیرا برای رسیدن به بسیاری از خواست ها و هدف هایمان به زمان احتیاج داریم. بنابراین برای افزایش بهره مندی از وقت و زمانی که در اختیار داریم، لازم است خوب فکر کنیم، درست پیش بینی نماییم و آگاهانه برنامه ریزی کنیم تا بتوانیم مدیری موفق و کارآمد در زندگیمان باشیم.
بچه‌ها مدیریت زمان را از سنین پایین یاد می‌گیرند. آیا به فرزندتان یاد می‌دهید صبح دیر از خواب بیدار شود و سپس با عجله از در بیرون برود و برای اینکه ظرف غذا را جا گذاشته برگردد و دیر به مدرسه برسد؟ یا اینکه می‌داند که باید زمان‌بندی کند و برای آن لازم است ۷ صبح از خواب بیدار شود، تا ۷:۲۰ صبحانه را تمام کرده باشد و تا ۷:۳۰ تمام وسایل مدرسه را جمع کرده و آماده کنار در منتظر باشد تا به مدرسه برود؟
مدیریت زمان در کودکی به فرزندتان یاد می‌دهد چطور در بزرگ‌سالی وقت خود را مدیریت کند.
و اما تکنیک های آموزش این مهارت به فرزند دلبندتان:
1ـ درک ارزش زمان: برای آموزش مفهوم زمان به کودکان نوپا و خردسال، نیاز به رعایت کردن دقیق زمان انجام کارها و فعالیت های روزانه ی آن ها نیست، بلکه کافی است آن ها بتوانند توالی و ترتیب فعالیت های روزانه شان را از قبل پیش بینی کنند.
شما می توانید برای درک بهتر مفهوم زمان به کودک از طریق بازی و سرگرمی با آن ها انجام دهید. من جمله:
ـ بازی سکوت
از فرزند خود بخواهید چشم هایش را به مدت 30 ثانیه ببندد و وقتی شما به او گفتید، باز کند. این بازی را چندین بار انجام دهید، تا او به مفهوم 30 ثانیه پی ببرد. آن گاه از او بخواهید که سعی کند، خودش چشم هایش را بعد از 30 ثانیه باز کند.
برای دلچسب کردن این بازی می توانید تا 30 بشمرید یا آهسته روی میز ضربه بزنید.
ـ شمردن اعداد
فرزندتان را تشویق کنید که با شمردن اعداد، زمان انجام برخی از کارهایش مثل لباس پوشیدن، دست شستن، مسواک زدن و ….. را به دست آورد.
2ـ وقت نگه داشتن
مفهوم “گذشت زمان” را با استفاده از ساعت های زنگ دار به کودک یاد بدهید.
مثلاً؛ ساعت را روی 10 دقیقه تنظیم کنید و از کودک بخواهید، در این مدت، تعدادی مهره را نخ کنید.
بعد از اینکه 10 دقیقه گذشت و ساعت زنگ زد، مهره هایی را که نخ کرده است را بشمارید و به او بگویید:« تو توانستی در مدت 10 دقیقه ، این تعداد مهره را نخ کنی».
یا اگر با هم به پیاده روی می روید، بعد از 10 دقیقه راه رفتن به فرزندتان یادآور شوید که “ما توانستیم در مدت 10 دقیقه این مسافت را راه برویم.”
3ـ توجه به ساعت
توجه فرزندتان را به حرکت عقربه های ساعت جلب کنید و از او بخواهید بازی ها و فعالیت هایش را سر ساعت معینی انجام دهد. برای مثال: کارتون دیدن سر ساعت 10 صبح، ناهار خوردن سر ساعت 12 ظهر، پارک رفتن سر ساعت 6 بعد از ظهر، خوابیدن سر ساعت 9 شب.
4ـ شناخت وقت
پس از اینکه کودک به مفهوم زمان پی برد، و توانست درکی کلی درباره آن پیدا کند، می توانید به تدریج “وقت شناسی” و خواندن ساعت را به او یاد بدهید.
می توانید ابتدا ساعتی که اعداد آن درشت نوشته شده باشند، برای فرزندتان تهیه کنید. آن گاه تصویری از کارهایی که کودک سر ساعت معینی انجام می دهید، نقاشی کنید و آن ها را به ترتیب انجام شان، بر روی صفحه ساعت بچسبانید.
یا می توانید تصویر کودکی را رسم کنید که از خواب بیدار شده است و در حال بلند شدن از رختخوابش است.
آن گاه در قسمت بالای نقاشی تان تصویر ساعتی را رسم کنید که ساعت 8 را نشان می دهد، یا تصویر کودکی را رسم کنید که در حال بازی کردن با اسباب بازی هایش است و ساعت روی دیوار اتاق او، ساعت 10 را نشان می دهد.
آن گاه از فرزندتان بخواهید که با دقت به عقربه های ساعت نگاه کند و هرگاه وضعیت عقربه های ساعت، مثل وضعیت عقربه های ساعت تصویرها شدند، به شما خبر بدهد.
زمانی که فرزندتان توانست توالی فعالیت و برنامه هایی که در طول روز باید انجام دهد، یاد بگیرد، می توانید همین روش را برای فعالیت ها و برنامه هایی که در طول هفته قرار است انجام دهید، به کار ببرید.
برای این که فرزندتان با زمان بندی های شما آشنا شود، می توانید در گفتگوهای روزانه ای که با او انجام می دهید، به زمان انجام برنامه های روزانه و هفتگی اش اشاره کنید.
5ـ اهمیت وقت شناسی
سر وقت حاضر بودن، یکی از با ارزش ترین مهارت هایی است که ما، پدر و مادرها، می توانیم به فرزندانمان بیاموزیم و آن ها را تشویق کنیم تا آن را رعایت کنند.
هنگامی که کودک یاد بگیرد برای وقت خود، ارزش و اهمیت قائل شود و سعی کند بر آن مدیریت و کنترل داشته باشد، نسبت به قول و قرارهایی که با اعضای خانواده و دوستانش می گذارد، دقیق تر خواهد بود.
ما، به عنوان پدر و مادر، لازم است ، دقت زیادی بر روش مدیریت کردن فرزندانمان بر زمان و وقتشان داشته باشیم. اگر از روشی منظم و سنجیده برای تنظیم برنامه هایمان پیروی کنیم، به طور حتم، فرزندانمان نیز از این شیوه و روش پیروی خواهند کرد.
6ـ زمان و قانون
اگر برای کودکتان قانونی در نظر گرفتید ( بخش قانون گذاری ) و کودک قانون را اجرا نکرد، و در نتیجه تنبیه شد، می توانید برای تنبیه، از زمان استفاده کنید. برای مثال: اگر قرار است امروز ساعت 4 به پارک بروید، ساعت 4 ، کودک را صدا بزنید و بگویید: ببین ساعت 4 است و قرار بود ما ساعت 4 به پارک برویم؛ اما؛ چون تو لیوان را پرت کردی! ساعت 5 به پارک می رویم. ساعت 5 حتما او را به پارک ببرید؛ چون قول داده اید.
ـ دست کاری ممنوع
هیچ گاه و هرگز عقربه های ساعت را دست کاری نکنید؛ زیرا اعتماد بچه از بین می رود و نتیجه مورد نظر را نمی گیرید و بچه نیز از این روش و زمان تعیین کردن متنفر می شود.
پی نوشت: جهت آگاهی بیشتر به کتاب فوت و فن های تربیت کودک و کتاب الفبای زندگی برای کودکان مراجعه شود.
